Borački Krš

Na podrućju koje je obuhvaćeno budućim Prostornim planom područja posebne namene sliva akumulacije Gruža nalazi se Borački krš koji je proglašen za spomenik prirode I kategorije.

Spomenik prirode "Borački krš", stavlja se pod zaštitu kako bi se: očuvali reprezentativni primeri stubasto lučenih kvarclatita, koji predstavljaju izuzetnu geološku i geomorfološku vrednost zbog svog stepena očuvanosti nakon dugotrajne erozije i ekshumacije; očuvale kombinacije različitih geoloških, geografskih i mikroklimatskih okolnosti koje su doprinele da se na ovom području razvije karakteristična flora i fauna, od kojih su mnoge vrste zaštićene na osnovu nacionalnog zakonodavstva; očuvala značajno kulturno-istorijska celina koja se razvijala u kombinaciji sa prirodnim vrednostima; očuvao visok nivo kvaliteta predela. Značaj sa aspekta biodiverziteta istaknut je prisustvom 79 vrsta ptica od čega je evidentirano deset vrsta sa dodatka I Direktive o pticama, što ovo područje svrstava u potencijalna SPA odnosno Natura 2000 područja, a to su: osičar Pernis apivorus, sivi soko Falco peregrinus, buljina Bubo, vodomar Alcedo atthis, crna žuna Dryocopus martius, siva žuna Picus canus, seoski detlić Dendrocopos syriacus, srednji detlić Dendrocopos medius, šumska ševa Lullula arborea i rusi svračak Lanius collurio. U dodatku II Bernske konvencije nalaze se osičar Pernis apivorus, buljina Bubo bubo koja pripada kategoriji SPEC 3 vrsta ptica u odnosu na evropske potrebe zaštite i šumska ševa Lullula arborea koja pripada kategoriji SPEC 2 vrsta ptica u odnosu na evropske potrebe zaštite.

Borački Krš je pod II stepenom zaštite i upravljanje je povereno JP "Srbijašume"

Na prostoru spomenika prirode zabranjuju se sledeće aktivnosti:

1) promena i rekonstrukcija postojeće morfologije terena;

2) eksploatacija mineralnih sirovina;

3) izvođenje zemljanih, šumarskih i drugih radova koji mogu narušiti temeljne vrednosti prirodnog dobra;

4) uzimanje petrološkog materijala, osim za potrebe naučnih istraživanja;

5) formiranje deponija (jalovina, komunalni, industrijski i drugi otpad, kao i viška zemlje sa otkopa) i spaljivanje otpada;

6) promena namene površina;

7) izgradnja energetskih objekata;

8) izgradnja infrastrukturnih objekata elektronskih komunikacija (antenska postrojenja radio televizijskih predajnika, predajnici mobilne telefonije, kao i drugih objekata visokogradnje koji narušavaju vizuelni integritet prostora);

9) izgradnja nadzemnih i podzemnih linijskih infrastrukturnih objekata (elektroenergetski vodovi, žičare i sl.);

10) izvođenje svih drugih radova kojima se mogu narušiti primarne prirodne i ambijentalne vrednosti, a posebno staništa zaštićenih vrsta faune (npr. postavljanje reflektora ili druge vrste osvetljenja);

11) uređivanje prostora i/ili izvođenje radova i aktivnosti koji mogu da naruše utvrđena svojstva, statičku bezbednost i namenu objekata sa statusom nepokretnih kulturnih dobara;

12) korišćenje i uništavanje strogo zaštićenih vrsta biljaka, životinja i gljiva i preduzimanje aktivnosti kojima bi se mogla ugroziti njihova staništa;

13) korišćenje tehničkih sredstava koja mogu oštetiti ili uništiti primerke zaštićenih vrsta, odnosno njihova staništa i njihovo sakupljanje izvan propisanog perioda;

14) postavljanje tabli i drugih obaveštenja na stablima;

15) seča koja nije u skladu sa planovima gazdovanja šumama;

16) odnošenje stelje, lisnika i zemljišta sa površina pod šumama;

17) fragmentacija šumskog kompleksa;

18) promena vegetacijskog sastava bez prethodne saglasnosti nadležnih ustanova zaštite prirode i kulturnih dobara;

19) uništavanje gnezda ptica i aktivnosti koje dovode do uznemiravanja ptica u periodu razmnožavanja (mart-jul);

20) isušivanje lokalnih bara i manjih vodenih površina.

Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:

1) sprovođenje aktivnosti u cilju zaštite i prezentacije nepokretnih kulturnih dobara i u svrhu revitalizacije prirodnih staništa;

2) konverziju šumskih površina tj. prevođenje alohtonih šumskih površina u autohtone, kao i prevođenje izdanačkih u visoke šume;

3) redovno suzbijanje invazivnih vrsta na mestima gde njihova ekspanzija ugrožava podmladak autohtone vegetacije;

4) sanaciju degradiranih šumskih ekosistema;

5) izgradnju objekata (info centar, suvenirnica, bilborda i dr.) koji imaju funkciju prezentacije zaštićenog prirodnog dobra;

6) rekonstrukciju, sanaciju i adaptaciju stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava;

7) hortikulturno uređenje i postepenu zamenu dekorativnih starih jedinki dendroflore vrstama koje su autohtone, prema projektno-tehničkoj dokumentaciji (u dvorištu crkve);

8) geološka i druga istraživanja koja nisu u suprotnosti sa ciljevima očuvanja i unapređivanja prirodnih vrednosti zaštićenog područja.